Mapa - Mir (osiedle typu miejskiego) (Mir)

Mir (biał. Мір, Mir) – osiedle typu miejskiego na Białorusi, położone w obwodzie grodzieńskim, w rejonie korelickim, ok. 85 km na południowy zachód od Mińska; 2,4 tys. mieszkańców (2010).

Siedziba dwóch parafii prawosławnych (w dekanacie korelickim) – pw. Świętej Trójcy i pw. św. Jerzego Zwycięzcy, a także parafii rzymskokatolickiej pw. św. Mikołaja.

Miasto magnackie położone było w końcu XVIII wieku w powiecie nowogródzkim województwa nowogródzkiego. Prawa miejskie na wzór prawa magdeburskiego nadał Mikołaj Krzysztof Radziwiłł w 1579 roku.

Wioska Mir została założona przed 1345. Jej historia łączy się ściśle z zamkiem, wybudowanym na przełomie XV/XVI wieku przez starostę brzeskiego i kowieńskiego Jerzego Illinicza herbu Korczak. Po bezpotomnej śmierci jego wnuka Jerzego Illnicza dobra poprzez spadek objął Mikołaj Krzysztof Radziwiłł. Miejscowość w tym czasie była otoczona wałem i posiadała cztery bramy: Mińską, Wileńską, Słonimską, Zamkową. W 1579 miejscowość otrzymała prawa miejskie magdeburskie. W 1589 roku Mir stał się częścią należącej do Radziwiłłów Ordynacji nieświeskiej. W 1605 roku konsekrowano kościół katolicki. W 1677 w Mirze znajdowało się 109 sklepów. W 1700 roku zbudowano unicką cerkiew bazylianów. W 1706 miasteczko ucierpiało od wojsk szwedzkich Karola XII. W 1785 roku przez miasteczko przejeżdżał król Stanisław August Poniatowski.

11 czerwca 1792 roku podczas wojny polsko-rosyjskiej 1792 pod miastem wojska Wielkiego księstwa litewskiego zostały pokonane przez wojska rosyjskie. W efekcie III Rozbioru Polski w 1795 roku Mir znalazł się na terytorium Rosji. Po śmierci Dominika Radziwiłła Mir odłączono z Ordynacji i przekazano jego córce Stefanii, która wyszła za Leona Wittgensteina.

10 lipca 1812 r. wojska polskie pod dowództwem gen. Aleksandra Rożnieckiego stoczyły pod Mirem przegraną bitwę z wojskami rosyjskimi.

Miasto zyskało sławę także dzięki założonej tu instytucji Mir Jesziwa, która działała od 1815 do 1939, stanowiąc renomowane międzynarodowe centrum kultury żydowskiej. W trakcie I wojny światowej miasteczko zostało zajęte przez wojska niemieckie. Po wycofaniu się Niemców w grudniu 1918 roku miejscowość została zajęta bez walki przez bolszewików. Za II Rzeczypospolitej miejscowość była siedzibą wiejskiej gminy Mir. W 1939 roku Mir liczył około 5500 mieszkańców z czego połowę stawiła ludność żydowska. We wrześniu 1939 roku na mocy Paktu Ribbentrop-Mołotow Mir został zajęty przez wojska sowieckie. Wkrótce zaczęto wprowadzać kolektywizację. W 1940 roku studenci z mirskiej Jesziwy i ich wykładowcy skorzystali z wiz holenderskich i uciekli do Wilna, następnie do Chin, Jerozolimy i Nowego Jorku, gdzie założyli jesziwy noszące nazwę „mirskie”. W 1941 roku po ataku Niemiec na ZSRR Mir został zajęty przez Wehrmacht. W dniu 9 listopada 1941 r. ponad 1500 Żydów rozstrzelano w piaskowni na końcu parku zamkowego. W tym samym roku Niemcy zabili 700 Żydów przy ulicy Oktiabrskoj. Wkrótce utworzono w jednej z dzielnic miasta getto, które w maju 1942 roku przeniesiono do zamku, który otoczono drutem kolczastym i karabinami maszynowymi. W lipcu 1942 r. w uroczysku Jabłonowścina Niemcy rozstrzelali 750 Żydów. W nocy 9 sierpnia 1942 około 200 młodych Żydów uciekło z zamku do lasu. Pozostali zostali zamordowani przez Niemców na terenie zamku 13 sierpnia 1942 r.

W Mirze można odnaleźć wiele miejsc upamiętniających historię Żydów, a także historię ZSRR. Po II wojnie światowej miejscowość została odebrana Polsce i weszła w skład Białoruskiej SRR jako siedziba władz rejonu.